به گزارش علمدار بصیر به نقل از مشرق نیوز پس از گذشت بیش از بیست‌ و پنج سال، از یکی بزرگ‌ترین اتفاقات مهم کشور مادری‌مان ایران، یعنی هشت سال جنگ تحمیلی، آثار هنری بسیاری در حوزه‌های مختلف برای پاسداشت و ادای دین به این رویداد بزرگ تولید و عرضه شده است. آثار بسیاری که بیش‌تر از زاویه دید هنرمندان به آن رویداد مهم و تاریخی روایت شده و کمتر به بطن ماجرای جنگ پرداخته است.

در هنرهای تجسمی، رمان و داستان، موسیقی و سینما این آثار از نظر کمیت در سال‌های گذشته خوب ولی همچنان از نظر کیفیت با سطح جهانی آثار هنری فاصله‌ی بسیار دارد. اگر این نگاه را در حوزه‌ی بازی‌های ویدئویی(کامپیوتری) بیاندازیم، به دلیل نوپا بودن این حوزه در کشورمان متوجّه خواهیم شد، از هر دو منظر کمّی و کیفی این حوزه مغفول مانده است.

در این مطلب سعی داریم تا نگاهی به بازی‌های تولید شده با موضوع دفاع مقدس بپردازیم و روند تولید آثار در این حوزه را با مدل تفاوت‌های جنگ نرم و جنگ سخت معرفی کنیم.

بازی‌ها

ساخت بازی‌های رایانه‌ای ایرانی از سال 1381 آغاز و با عرضه‌ بازی رانندگی در تهران در سال 1382 و فروش بسیار خوبی همراه شد. از همان ابتدا بازی‌هایی با موضوع جنگ ایران و عراق و هشت سال دفاع مقدس ساخته شد. یک از این بازی‌ها بازیِ والفجر 8 نام دارد.

والفجر 8

عملیات والفجر 8 از موفق‌ترین و مشهورترین عملیات‌های نظامی ایران در طول 8 سال دفاع مقدس محسوب می‌شود که از موفقیت‌های این عملیات می‌توان به تصرف جزیره " فاو" در خاک عراق اشاره کرد. موسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی " تبیان" ناشر و حامی مالی این بازی و با محوریت قرار دادن واقعیت‌های عملیات " والفجر 8 " اقدام به طراحی و ساخت این بازی در سبک استراتژیک نموده است.

در این بازی، بازی‌باز می‌بایستی گروهی از رزمندگان را به گونه‌ای هدایت و ماموریتهای متفاوتی را انجام دهد. این بازی با موتور گیم‌میکر ساخته شده که موتوری بسیار ابتدایی محسوب می‌شود و بازی‌ ساخته شده به دلیل ابتدایی بودن از ایرادات بسیار زیادی رنج می‌برد.

این بازی در پنج مرحله اصلی و 16 مرحله فرعی طراحی شده است. بازی‌باز در این بازی نقش رزمنده را دارد که از زاویه‌ی استراتژی از طریق ارتباط با فرمانده گردان تفحص و عملیات، مأموریت‌ها را کنترل می‌کند.

مخاطب بازی می‌بایستی در این بازی با شناسایی مواضع دشمن در منطقه‌‌ی اروند کنار رزمنده‌‌ی خود را با غواصی به عراق رسانده و درگیری آغاز می‌شود.

"حبیب داستانی" تولیدکننده بازی رایانه‌ای «والفجر8» در اظهارنظری بیان کرده: «60 درصد از بازی رایانه‌ای «والفجر8» به صورت مستند طراحی شده است و در طراحی و تولید این بازی رایانه‌ای گروهی از کارشناسان نظامی بر مستند بودن بازی نظارت کرده‌اند».

این بازی رایانه‌ای که در حدود دو سال طراحی‌اش به طول انجامیده و با حمایت بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس تولید شده است. این بازی با قیمتی در حدود 3 هزار تومان در فروشگاه های اینترنتی در دسترس است.

عملیات انهدام

بازی رایانه‌ای سه بعدی "عملیات انهدام"به پیشنهاد آقای حبیب داستانی(سازنده‌ی بازی والفجر 8)، مدیرعامل شرکت رسانه گستر بنیسی و سفارش «بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدّس استان قم» به صورت مشارکتی تهیه و تولید گردیده است. سبک این بازی اوّل شخص تیراندازی محسوب می‌شود.

بازی‌باز در قالب رزمنده‌ای به نام کمیل وظیفه دارد مأموریت‌های مختلف داستان عملیات والفجر هشت را به وسیله‌ی فرماندهان خود انجام دهد. این بازی در پنج مرحله توسعه یافته؛ مرحله اول بررسی اروندکنار و وارد شدن مخفیانه به نخلستان ایران است.

مرحله دوم اروندرود است و که بازی‌باز وظیفه دارد به صورت غواص در این مرحله عملیات شناسایی را انجام دهد و با شنا کردن از سمت رودخانه اروند به سمت ساحل عراق خط نخست دشمن را از بین ببرد.

مرحله سوم بازی معروف به پاکسازی کانال‌هاست و بازی‌باز باید علاوه بر پاکسازی کانال‌ها و از بین بردن سنگرهای دشمن، سنگر فرماندهان، اتاق رادار را هم پاکسازی کرده و خود را به جاده آسفالتی که به سمت شهر فاو کشیده شده برساند.

مرحله چهارم در شهر فاو روی می‌دهد و بازی‌باز وظیفه دارد با ورود به این شهر بندری پس از درگیری به دشمن خود را ابتدا به مسجد بزرگ فاو و سپس به منابع بزرگ نفت برساند.

در مرحله نهایی و پنجم بازی بازی‌باز پس از خروج از منابع نفتی می‌بایست وارد صحرا شده تا دو سایت موشکی بزرگ عراق را منهدم کند و با تانک‌های زیادی از دشمن مبارزه کرده و آنها را از بین ببرد و وارد کارخانه نمک شود.

به گفته‌ی مسئول پخش و فروش شرکت عصر بازی، «عملیات انهدام» در بین بازی‌های عرضه شده در ایران، دارای سطح گرافیکی خوب و مناسبی است. که به نظر نمی‌رسد این صحبت‌ها واقعیت را بپوشاند. واقعیتی که نشان می‌دهد بازی‌های ساخته شده نظیر این بازی به نظیر نقاشی‌های کودکانه در مقابل آثار هنری هنرمندان روی بوم نقاشی می‌مانند. امّا از وجه دیگر هدف سازندگان در تولید این آثار پسندیده و شایان تقدیر است.

شکست حصر

"شکست حصر" نام بازی‌ اوّل شخص دیگری از موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان، که در تولید بازی‌های رایانه‌ای نه چندان قوی ید تولایی دارد، می‌باشد.

بازی‌باز در این بازی فضاهای متنوع و زیبایی را تجربه کرده و با استفاده از ادوات مختلف جنگی با دشمن مبارزه خواهد کرد. در داستان این بازی آمده، تعدادی از فرماندهان ایرانی در هتلی در مرکز آبادان در محاصره نیروهای عراقی قرار گرفته و منتظر دریافت نقشه‌هایی برای عملیات شکست حصر آبادان است، هستند. بازی‌باز در مرحله اول بازی نقش سربازی را که باید نقشه‌ها را به هتل و به دست فرماندهان برساند، ایفا می‌کند.

مردم تقریباً شهر را ترک کرده در تمام شهر نیروهای عراقی وجود دارند و به نیروهای دشمن برخورد می‌کنیم. در ادامه بازی، بازی‌باز می‌بایست نقش کماندویی ایرانی که همراه با یکی دیگر از هم‌رزمان خود در حومه شهر از هلیکوپتر پیاده می‌شوند تا خود را به شهر برسانند را بازی کند و نقش عملیات را دریافت کند.

مسیرعشق، زیرصفر

بازی ایرانی "مسیرعشق،زیرصفر” که توسط شرکت رسانا شکوه کویر در سبک ماجرایی ساخته شده است، شاید موفق‌ترین بازی ساخته شده با موضوع دفاع مقدس محسوب می‌شود. این بازی که هنوز به طور رسمی به بازار عرضه نشده است، توانسته در برنامه‌ریزی که برای عرضه در اردوی فرهنگی زیارتی”راهیان نور” داشت به رقم حیرت‌انگیز فروش 20 هزار نسخه برسد که در نوع خود و برای یک بازی ایرانی رقمی بالا محسوب می‌شود.

از نکات جالب این بازی می‌توان به داستان آن اشاره کرد که بعد از دو بازیِ دیگری که به عملیات والفجر می‌پردازند، این بازی هم به عملیات والفجر پرداخته است.

داستان بازی به عملیات والفجر مقدماتی می‌پردازد که طی آن یکی از برجسته‌ترین خلبانان نیروی هوایی یعنی عاصف محمودی با مجموعه‌ای از اسناد بسیار حیاتی به دام عراقیان می‌افتد و هر حرکت دیپلماتیکی شک برانگیز و پر خطر خواهد بود. راه نجات، اعزام یکی از برجسته‌ترین نیروهای تکاور به منطقه است.

این نیرو رسول نام دارد، که باهوش و عاشق کارش است و بدون شک او بهترین گزینه ممکن است. اگر همه چیز بر اساس برنامه‌ریزی پیش رود و خیانتی اتفاق نیافتد او مأموریتش را به درستی به پایان خواهد رساند.

این بازی قرار است توسط شرکت "مدرن" در اواخر اردیبهشت برای کامپیوترهای شخصیدر سراسر کشور منتشر شود.

مشکلات تولید بازی‌های ویدئویی در ایران

از ابتدای تأسیس بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در ایران به مصوب سال 1385 توسط شورای انقلاب فرهنگی، بیش از هفت سال می‌گذرد و به عنوان مهم‌ترین نهاد سیاستی و حمایتی در تولید و حمایت از بازی‌ها، این نهاد از ابتدا تا به حال علاوه بر کمبود سیاست‌های درست و صحیح در تولید بازی‌ها که البتّه به دلیل نوپا بودن این حوزه، نمی‌توان ایراد بسیار زیادی هم وارد کرد، از کمبود شدید بودجه رنج می‌برد. بودجه‌ای که در سال 91 مبلغ 10 میلیارد تومان برای این بخش درنظر گرفته شده(که در مقایسه با سینما هزینه‌ی ساخت یکی از فیلم‌ها هم نمی‌شود)، در سال 90 تنها 1?5 میلیارد تومان از این مبلغ تخصیص داده شد.

آقای دکتر بهروز مینایی مدیر عامل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در اظهار نظری می‌گوید:"عدم تخصیص بودجه سالانه به بازی های رایانه ای این صنعت را به طور کلی نابود خواهد کرد".

وی با بیان اینکه بودجه تخصیص یافته به بازی های رایانه ای در سال 91 حدود 90درصد کاهش را نسبت به سال 90 نشان می‌دهد، گفته: "دولت در بودجه پیشنهادی سال 92 به طور کل جدول بودجه بازی‌های رایانه ای را حذف کرده است".

این تصمیم دولت و مجلس بسیار عجیب و غریب است. درست در زمانه‌ای که بازی‌های ویدئویی یکی از پرخرج‌ترین و در مقابل پرسودترین صنایع، با نسبت رشد سرمایه یک به صد و بیست و سه، به شمار می‌رود و تمامی‌ کارگردانان و کمپانی‌های فیلم‌سازی غربی، اعم از دیزنی، فاکس قرن بیستم، دریم ورکز، مترو گلدن مایر، وارنر برادرز و ... به تولید بازی می‌پردازند تا سهمی از این بازار پر سود ببرند، اعضای دولت بدون هیچ کارشناسی بودجه‌ی این حوزه را ابتدا کاهش و سپس قطع کرده اند.

همه‌ این اتفاقات زمانی رخ می‌دهد که سازمان سینمایی و دولت از پروژه‌هایی نظیر "لاله" حمایت می‌کنند که هزینه‌های بیست میلیاردی و با موضوعاتی بسیار ضعیف ساخته می‌شود. بودجه‌ای که با مدیریت مناسب بر آن می‌توان بیش از بیست بازیِ بزرگ و موفق نظیر گرشاسب و سیاوش در حوزه‌ی بازی‌های ویدئویی ساخت.

حتّی اگر توجیه دولت و مجلس برای قطع بودجه، نبود برنامه و ارائه نکردن برنامه توسط بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای است، این نبود برنامه از اوایل انقلاب در تمامی هنرها نظیر موسیقی و سینما وجود دارد، آیا بودجه‌ این حوزه‌های تقلیل و کاهش یافته؟!

بازی‌های ویدئویی به عنوان ابزار قدرت نرم

تمامی بازی‌های ساخته شده در داخل از نبود، کارشناسان و افراد وارد به این حوزه رنج می‌برد. این موضوع در بازی‌های ساخته شده با موضوع دفاع مقدس هم دیده می‌شود، که سهم بسیار زیادی هم از این تولیدات دارد.

در میان بازی‌های تولید شده توسط غرب، به عنوان مثال نام بازی ندای وظیفه(Call Of Duty) را همه شنیده‌اند؛ این بازی تا شماره‌ی سوم فقط و فقط به موضوع جنگ‌های جهانی می‌پرداخت. به حدی این بازی پر فروش و مورد استقبال قرار می‌گرفت که دیگر بازی‌های هم سبک نظیر میدان‌ نبرد(Battlefield) هم به موضوع جنگ جهانی می‌پرداخت. تعداد بازی‌هایی که به این موضوع می‌پرداختند به حدی رشد کرد که مخاطب دیگر از این موضوع زده شد و ندای وظیفه موضوع خود را به جنگ‌های نوین تغییر داد و با توجّه به سابقه‌اش در ساخت این سری به پیشرفتی دست یافت، که تا به الان کسی نتوانسته رکورد فروش‌اش را در حوزه‌ی سرگرمی بزند.

نکته‌ مهم در این مثال این است که، بازی‌های شاخص غربی با مبنا و پایه قرار دادن جنگ‌های جهانی علاوه بر توفیق مخاطب و فروش توانستند به رکورد فروش در بین سایر سرگرمی‌ها هم دست پیدا کنند، امّا تولیدات داخلی ما هر چند مسیر را به طور اتفاقی درست انتخاب نموده، امّا در پیشروی و توفیق کاری از پیش نبرده، بلکه نگاه مخاطبین به تولیدات داخلی در حوزه‌ی بازی‌های ویدئویی را نیز نگاه حمایتی کرده، نه نگاه کیفی. چرا که مخاطب امروز فقط برای حمایت بازی‌ها را می‌خرد نه از روی کیفیت بازی‌ها. که در این میان بعضی از مدیران و سازندگان بازی‌ها فکر می‌کنند فروش محصولاتشان به دلیل مرغوبیت این آثار است.

امّا همان‌گونه که در میدان منازعه‌ی سخت، حجم گسترده‌ی نیروها، تجهیزات و مهمات بدون وجود تدبیر، استراتژی و طراحی عملیات بی‌فایده است، نمی‌توان پذیرفت که این حجم گسترده‌ از کنسول‌ها، بازی‌ها و سایر ادوات نرم در اختیار دشمن، بدون تدبیر و استراتژی در حال نفوذ به عمق قلب و ذهن نسل جوانِ ایرانی است.

در مقابل حجم بسیار زیادی از این جوانان نیازمند مهمات و اسلحه‌هایی هستند تا در مقابل دشمن از خود دفاع کنند. فرماندهانی که با چشمانی متحیر به نیروهای در اختیارشان نگاه می‌کنند و مردمان بی دفاعی که در پشت سرشان، بدون آگاهی در حال تلف شدنند.

همین طور باید گفت، افرادی که در جنگ نرم امروز در حال بارگذاری پیام‌های خود بر روی مهمات نرم‌، تا نسلِ آینده‌ی ایران را پرورش دهند، باید علاوه بر دقّت به پیام‌شان، بر این مهمات هم چیره باشند. نسل آینده‌ی ایران بیش‌ از پیش با این هنر- صنعت- رسانه دست به گریبان خواهد بود و اگر مسئولین فرهنگی کشور به فکر جهت‌دهی برای ساخت بازی­ هایی برای جلوگیری از اغوا و در نهایت ارشاد انسان ایرانی نباشند، به ژنرالِ نظامیِ 5 ستاره‌ای می‌مانند که به سلاح­های قدیمیِ جنگِ سخت، دل­خوش کرده و از تکنولوژی‌های روزآمد بی‌خبر است و با این وضع دیر یا زود کشورش را در تصرف بیگانگان خواهد دید.